Ζυγομαλάς

I

Επώνυμο οικογένειας λογίων και παιδαγωγών του 16ου αι., από την Αργολίδα.

1. Θεοδόσιος (Ναύπλιο 1544 – περ. 1615). Αξιωματούχος του πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και συγγραφέας, γιος του Ιωάννη (βλ. 2.). Σε ηλικία 11 ετών ακολούθησε τον πατέρα του στην Κωνσταντινούπολη, όπου εγκαταστάθηκε οριστικά. Εκεί του απονεμήθηκε από το οικουμενικό πατριαρχείο ο τίτλος του νοτάριου και, αργότερα, του πρωτονοτάριου. Το 1576, διορίστηκε πατριαρχικός έξαρχος στα νησιά του Αιγαίου και στα παράλια της Μικράς Ασίας, με αρμοδιότητα την είσπραξη εισφορών. Στη διάρκεια του ταξιδιού του και ενώ βρισκόταν στην Τήνο, η συμπάθεια και οι ενέργειές του υπέρ των Διαμαρτυρομένων προκάλεσαν την αντίδραση των Βενετών και του καθολικού επισκόπου του νησιού, οι οποίοι τον κράτησαν φυλακισμένο για λίγους μήνες. Πραγματικά, ο Ζ. διατηρούσε τακτική αλληλογραφία με τους προτεστάντες Γερμανούς λογίους Γκέρλαχ και Κρούσιο, γεγονός το οποίο τον είχε καταστήσει εξαιρετικά ύποπτο στους καθολικούς της Κωνσταντινούπολης. Οι επιστολές του αυτές προς τους Γερμανούς φίλους του περιλάμβαναν σημαντικά στοιχεία σχετικά με την ιστορία και την πολιτική κατάσταση του ελληνικού χώρου και αποτέλεσαν ένα μέρος του υλικού το οποίο χρησιμοποίησε ο Κρούσιος για τη συγγραφή της Τουρκογραικίας (Turcograeca). Συγγράμματα του Ζ. είναι: Έκθεσις περί επισήμων πόλεων της Ελλάδος και μητροπόλεων, Περιοδεία εις το Αιγαίον, Ιστορία πολιτική Κωνστιντινουπόλεως από του 1391 μέχρι του 1578 και Περί του όρους Σινά και του Άθωνος. Ορισμένα από τα έργα του, καθώς και οι επιστολές του, περιλήφθηκαν στην έκδοση της Τουρκογραικίας.

2. Ιωάννης (Ναύπλιο 1498 – Κωνσταντινούπολη 1581). Ολοκλήρωσε τις αρχικές σπουδές στη γενέτειρά του, με δασκάλους τον Αρσένιο Αποστόλη και τον Ιωάννη Φορέστη. Αργότερα συμπλήρωσε την εκπαίδευσή του στην Πάντοβα της Ιταλίας. Το 1540, όταν το Ναύπλιο παραδόθηκε στους Τούρκους, ο Ζ. παρέμεινε στην πόλη για να επιστρέψει τελικά στην Ιταλία περίπου το 1546, ως διερμηνέας του πατριαρχικού έξαρχου, μητροπολίτη Καισαρείας. Την περίοδο 1550-51 δίδαξε στην Αδριανούπολη και κατόπιν εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου έφερε και την οικογένειά του το 1555. Εκεί, δίδαξε ελληνικά και λατινικά στην Πατριαρχική Σχολή (αργότερα Μεγάλη του Γένους Σχολή). Στον Ζ. είχε απονεμηθεί ο τίτλος του ρήτορα της Μεγάλης Εκκλησίας και, μαζί με τον γιο του Θεοδόσιο, συνέταξε επιστολή του πατριάρχη Ιερεμία προς τους Γερμανούς θεολόγους. Πολλές επιστολές του περιέχονται στην Τουρκογραικία του Κρούσιου. Έργα του είναι: Σημειώσεις εις Δημοσθένην, Επιτομή της καθ’ Έλληνας γραμματικής κ.ά.

II

Επώνυμο οικογένειας στρατιωτικών και πολιτικών του 19ου και 20ού αι., από τη Χίο. Πιθανολογείται ότι αποτελεί κλάδο της ομώνυμης οικογένειας του Ναυπλίου (βλ. λ. παραπάνω).

1. Ανδρέας (1801 – 1870). Μετά την καταστροφή του 1822 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες καθώς και στη ναυμαχία που έγινε κοντά στην Ιθάκη μεταξύ της μοίρας του Πινότση και τουρκικών πολεμικών. Από το 1827 είχε καταρτίσει δικό του σώμα ενόπλων. Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε με την πολιτική και διετέλεσε υπουργός Ναυτικών, από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο του 1855, στην κυβέρνηση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου.

2. Αντώνιος (Αθήνα 1858 – ;). Πολιτικός και διπλωμάτης, γιος του προηγούμενου. Σπούδασε νομικά στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Ύστερα από μια σύντομη σταδιοδρομία στο διπλωματικό σώμα, ως γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη, πολιτεύτηκε και εξελέγη βουλευτής Αττικής το 1880. Από το 1885, οπότε ανέλαβε το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στην κυβέρνηση του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, έως το 1920 που αποσύρθηκε από την πολιτική, διετέλεσε αρκετές φορές υπουργός (Παιδείας, Εσωτερικών και Δικαιοσύνης σε διάφορες κυβερνήσεις).

3. Ιωάννης (; – Αθήνα 1867). Γιος του Ανδρέα (βλ. 1.). Πολέμησε εθελοντικά στην Κρητική επανάσταση του 1866. Τραυματίστηκε στη μάχη των Κουτσουναριών (22 Μαρτίου 1867) και μεταφέρθηκε στην Αθήνα όπου και πέθανε από το τραύμα του.